Onder de Groene Linde

 

Inhoud

 

Ate Doornbosch
(Nuis 1januari 1926 - Schiedam 23 juli 2010)

Ate Doornbosch 2009Ate Doornbosch, bekend geworden als presentator en Nederlands volkskundige, begonnen zijn carrière op kantoor na het succesvol afsluiten van zijn schoolopleiding. Al gauw bleek dat niet de gedroomde baan en de advertentie van de VARA, waarin een programmamedewerker voor de radio werd gevraagd was een geschenk uit de hemel. En tot zijn vreugde werd hij aangenomen.

In 1956/7 stelde hij voor om 10 afleveringen te maken rondom oude volksliederen. Zijn interesse hiertoe was aangewakkerd door het feit dat zijn grootmoeder van zijn vrouw nogal wat liederen kende en goed kon zingen bovendien. Ook herinnerde hij zich dat zijn vader regelmatigd liederen zong. De VARA was eigenlijk niet zo gecharmeerd van het idee, ongeschoolde stemmen op de radio was in die tijd ongehoord, maar na enig aandringen mochten er 5 programma's gemaakt worden. Doornbosch mocht ze wel samenstellen, maar, vanwege zijn Gronings accent, niet presenteren. De respons was echter dermate groot dat uiteindelijk in de periode 1957 tot en met 1993 meer dan 1300 uitzendingen werden gemaakt. onder de titel Onder de Groene Linde. Eerst voor de VARA. later voor NRU en NOS. In de loop van de jaren kwam hij ook in dienst bij het Meertens Instituut op de afdeling volkskunde.

De uitgezonden liederen heeft Doornbosch voor het merendeel zelf opgenomen in alle windstreken van Nederland, aanvankelijk in de tijd van de 'rode' VARA alleen in het noorden, nadat hij verhuisde naar de neutrale NRU/NOS leerde ook het katholieke zuiden van het bestaan van het programma en werden ook daar vele opnames gemaakt.. Hij maakte ook dankbaar gebruik van de al bestaande opnames an Will Scheepers en de volksmuziekarchieven van de VRT. De Vlaamse volksmuziekgroep 't Kliekske was een regelmatige gast en verzorgde moderne uitvoeringen van de liederen.. Zo'n vijfduizend van deze opnames van traditionele ballades worden bewaard in het archief van het Meertens Instituut en vertegenwoordigen een uniek stuk immaterieel erfgoed van Nederland.

In hun boek Blues en Balladen vergelijken Louis Peter Grijp en Herman Roodenburg het werk van Doornbosch met dat van Alan Lomax en Harry Smith. Nogal wat folkgroepen in Nederland, waaronder Wolverlei, Fungus e.v.a., hebben dankbaar gebruikgemaakt van de archieven van Doornbosch. In tegenstelling tot Lomax, die opnames maakte van veelal jonge professionele musici, nam Doornbosch vrijwel altijd liederen zonder begeleiding op van amateurs, vaak al stokoude voormalige landarbeiders, huisvrouwen en ambachtslieden. Volgens de schrijvers was hij eigenlijk te laat om de authentieke Nederlandse melodieën nog te kunnen horen: die waren al in de 19e eeuw verloren gegaan, omdat Nederland niet geïsoleerd genoeg is om een "zuivere" volkscultuur in stand te houden.

In december 2008 verscheen de monumantale box uitgebracht met negen cd's met traditionele Nederlandse volksmuziek, afkomstig uit de archieven van Onder de Groene Linde. De veldopnamen zijn uitvoerig toegelicht en worden gecompleteerd door een dvd met twee tv-documentaires over het werk van Doornbosch, alsmede een (audio)opname van de laatste radio-uitzending van Onder de Groene Linde. Het is voor het eerst dat het Nederlands muzikaal-culturele erfgoed zo uitgebreid op cd beschikbaar komt. In 2009 werd deze uitgave beloond met de Edison en de Jahrespreis der Deutschen Schallplattenkritik.

Een neerslag van het werk van Doornbosch is ook te vinden in een vierdelige serie boeken, wederom onder de titel Onder de Groene Linde, die tussen 1987 en 2008 verschenen.

Zijn geboortedorp Nuis heeft Doornbosch op 14 maart 2009 geëerd met een bankje dat zijn naam draagt. Het staat bij het dorpshuis onder een stel nog niet helemaal groene leilindes. Het bankje werd feestelijk onthuld in bijzijn van Ate Doornbosch en de dag werd opgeluisterd met o.a. een concert van 't Kliekske. Vele herinneringen werden door de aanwezigen opgehaald.

Doornbosch, die als Jaring Elshout voorkomt in de boekenserie Het Bureau van J.J. Voskuil over het Meertens Instituut, woonde een tijdje in Oostenrijk, maar woonde de laatste jaren weer in Nederland. Hij overleed op 23 juli 2010 op 84-jarige leeftijd en is op 29 juli 2010 in besloten kring gecremeerd. Louis Grijp sprak daarbij onder andere een in memoriam.

© 2010 Music & Words • a division of Blue Kapibara

URL for areas of image outside of any defined elements.